1775 Üçüncü Osmanlı-Rus Savaşı ve Avrupa’da Bir Krizin Oluşumu: Güç Dengelerinin Değişimi

18. yüzyılın ortalarında, Osmanlı İmparatorluğu’nun sınırları genişleyip küçülüyor, iç politikada ise yeni bir çağ başlıyor. Bu dönemde meydana gelen savaşlar, imparatorluğun kaderini şekillendirmede önemli rol oynayacaktı. 1775 yılında başlayan Üçüncü Osmanlı-Rus Savaşı da bu savaşlardan biriydi ve hem Osmanlı İmparatorluğu’nun hem de Avrupa’nın siyasi haritasını yeniden çizecekti.

Bu savaşa yol açan sebepler oldukça karmaşık ve çeşitliydi. Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında uzun süredir süregelen toprak anlaşmazlıkları, özellikle Kırım Yarımadası’nda yaşanan gerilimler önemli bir etkendi. Ayrıca, Rusya’nın Karadeniz’de daha fazla nüfuz kazanma isteği ve Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflayan askeri gücü de savaşı tetikleyen faktörler arasında yer alıyordu.

Savaşın başlangıcı şaşkınlıkla karşılandı. 1768-1774 yılları arasında gerçekleşen bir dizi isyan, Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’daki müttefikleriyle olan ilişkilerini germişti. Bu durum Rusya’nın elini güçlendirdi ve Kırım Hanlığı’nı ele geçirerek savaşı başlatmasına imkan tanıdı.

Osmanlı İmparatorluğu ilk etapta Rus saldırılarının şiddetini anlayamamıştı. Ancak daha sonra, savaşın öneminin farkına vararak bir dizi diplomatik girişimde bulundu. Fransız ve İngilizlerle ittifaklar kurmaya çalıştılarsa da bu çabaları başarıya ulaştırmaktan uzak kaldılar.

Savaş cephelerinde de Rus orduları üstünlük sağlıyordu. General Rumyantsev komutasındaki Rus kuvvetleri, Osmanlı kuvvetlerini ardı ardına yenilgiye uğrattı ve Kırım Yarımadası’nı ele geçirdi. Osmanlı İmparatorluğu bu büyük kayıp karşısında şaşkınlık yaşadı ve savunmasızlığının farkına vardı.

Savaşın gidişatı, Avrupa’daki devletleri de derinden etkilemişti. Fransa, Avusturya ve İngiltere gibi ülkeler, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışı durumunda ortaya çıkabilecek güç boşluğundan endişe duyuyorlardı.

Bu nedenle, savaşın sona ermesi için yoğun diplomatik girişimler başlatıldı. Sonuç olarak 1783 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Rusya’nın Kırım Yarımadası’nı ele geçirdiği resmiyet kazandı ve Karadeniz’de hakimiyet kurmaya başladı.

Osmanlı İmparatorluğu ise büyük toprak kayıpları yaşadı ve zayıflığı giderek arttı. Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu için bir dönüm noktasıydı. Savaşın sonuçları sadece imparatorluğun sınırlarını değil, aynı zamanda iç politikasını ve Avrupa’daki diplomatik ilişkilerini de derinden etkileyecekti.

Küçük Kaynarca Antlaşması’nın ardından Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflığı daha da belirginleşti. Reform hareketleri başlatmak zorunda kaldı. Ancak bu reformlar yetersiz kaldı ve imparatorluğun gerilemesi durdurulamadı.

Savaşın Neden olduğu Değişimler:

• Avrupa’daki Güç Dengelerinin Değişimi: Rusya’nın yükselişi, Avrupa’daki güç dengelerini değiştirdi ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yüzyıllar süren hakimiyetine son verdi.
• Osmanlı İmparatorluğunun Zayıflaması: Üçüncü Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflığını ortaya çıkardı ve iç karışıklıkların başlamasına sebep oldu.
• Diplomatik İlişkilerde Yeni Düzenlemeler: Savaşın ardından Avrupa ülkeleri, Osmanlı İmparatorluğu ile ilişkilerini yeniden değerlendirdi ve yeni ittifaklar kurmaya başladı.

Bu savaş, sadece Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasında bir çatışma değildi. Aynı zamanda Avrupa’nın siyasi dengelerinin değişmesinde önemli bir rol oynadı ve 19. yüzyılda yaşanacak büyük değişimlerin önünü açtı.

Savaşın Sonuçları: Bir Tablo

Üçüncü Osmanlı-Rus Savaşı, tarihin akışını derinden etkileyen önemli bir olaydı. Bu savaşın sonuçları, günümüze kadar ulaşan siyasi ve sosyal yapıları şekillendirdi.